Abstract

Onze samenleving wordt steeds afhankelijker van digitale informatie. De vele voordelen van digitale informatie staan hier niet ter discussie. Een belangrijk nadeel is echter de kwetsbaarheid van digitale informatie. Het is weg voor je het weet, of het is veranderd zonder dat je er erg in hebt. Bibliotheken en archieven hebben een specifieke verantwoordelijkheid als het gaat om het goed bewaren en beschikbaar stellen van (ook) digitale informatie. Het proces van verwerken, (duurzaam) opslaan en beschikbaar stellen van digitale informatie vergt echter grote investeringen in mens en materiaal. En duurzaam opslaan, is dat hetzelfde als permanente toegang bieden? En wat zijn de eisen die aan een opslagsysteem (repository, depot) moeten worden gesteld?

De Koninklijke Bibliotheek in Den Haag is sinds 1994 bezig met het voortdurend verbeteren van de procesgang voor digitale publicaties. Als nationale bibliotheek is de KB verantwoordelijk voor het opslaan en duurzaam toegankelijk houden van alle in Nederland uitgegeven digitale en papieren publicaties. En heeft die verantwoordelijkheid zelfs uitgebreid naar publicaties van grote internationale, wetenschappelijke uitgevers. Sinds 2002 is bij de KB het e-Depot operationeel dat samen met IBM is ontwikkeld voor het duurzaam opslaan van digitale publicaties. Momenteel werkt de KB samen met een aantal collega nationale bibliotheken aan het beschrijven van eisen die aan de opvolger van het huidige systeem moet worden gesteld.

In de presentatie wordt de pragmatische aanpak van de KB geschetst bij het verwerken en beheren van digitale informatie (voor de lange termijn). Hoe heeft de KB deze uitdaging aangepakt, wat zijn de goede en slechte ervaringen en wat zijn de plannen voor de volgende vijf jaar ? Het zal gaan over de strategie, over het Programma Digitale Bibliotheek, over het (nieuwe) e-Depot, over de mensen en over het geld.

CV

Hans Jansen is als directeur e-Strategie verantwoordelijk voor de vormgeving van de KB-bijdrage aan de nationale infrastructuur voor wetenschappelijke informatie. Hij houdt zich bezig met het initiëren, organiseren en aansturen van de nationale programma's (zoals Metamorfoze, Geheugen van Nederland, Databank Digitale Dagbladen, Staten-Generaal Digitaal) en Europese projecten voor digitalisering en digitale duurzaamheid (zoals Planets, IMPACT). Daarnaast behelst zijn werkterrein de duurzame toegang tot digitale informatie in nationaal, Europees en internationaal verband (Nationale Coalitie Digitale Duurzaamheid, European Alliance for Permanent Access). Als directielid geeft hij mede richting aan het strategische beleid van de KB.

Hans Jansen (1952) is sinds 1976 werkzaam bij de KB. Vanaf de jaren tachtig is hij in diverse functies betrokken geweest bij de ontwikkelingen op het terrein van onderzoek en informatietechnologie. Sinds 2001 was Jansen hoofd van de hoofdafdeling Research & Development, in 2006 volgde de benoeming tot directeur.

Verslag door Annelies Nevejans, CVAa

Met de keynotelezing haalde Hans Jansen alle bekende uitdagingen die verbonden zijn aan de preservatie van digitale informatie nog eens boven. Het grote belang van de preservatie op lange

In de nabije toekomst zijn er een reeks hete hangijzers waar er een oplossing voor moet worden gezocht om een duurzame toegang tot de digitale informatie te verzekeren. Zo moet er ondermeer bewustzijn gekweekt worden op verschillende beleidsniveaus en zouden er ‐ nog meer dan voorheen ‐ afspraken gemaakt moeten worden over wie wat bewaart. De impact van digitale preservatie op de technische ondersteuning, het beleid, de organisatie en – niet te vergeten – het budget zijn immers van die aard dat overleg en afstemming tussen de verschillende bewaarinstellingen in binnen‐ en buitenland van groot belang is. De KB neemt dan ook deel aan de Nationale Coalitie Digitale Duurzaamheid (NCDD) in Nederland en de Alliance for Permanent Access op Europees vlak. Hans Jansen presenteerde een jaarlijks kostenplaatje van zo maar even 6 miljoen € voor het e‐depot van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Dit bedrag vormde de aanzet voor heel wat discussie tijdens Informatie aan Zee en tijdens de sessies rond digitale depots in het bijzonder.