Abraham, online krantendatabank

Informatie aan Zee 2009 donderdag 10 tot vrijdag 11 september 2009

Abraham, online krantendatabank

Wie:

Elsje van Bellingen, Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience

Waar:

Mercator

Wanneer:

Donderdag 10 september 2009, 14.15u.

Abstract

Sinds november 2007 loopt een project rond de uitbouw van een online databank van Belgische kranten bewaard in Vlaamse instellingen, met de steun van de Vlaamse overheid. De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, het Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis, de Erfgoedcel CO7, de Universiteit Antwerpen en de Universiteitsbibliotheek Leuven zijn partners in dit project.

De krantendatabank heet Abraham, naar de Antwerpse uitgever Abraham Verhoeven (1575-1652), die beschouwd mag worden als een pionier van de dagbladpers.

Abraham bevat titelbeschrijvingen en bezitsgegevens van Belgische kranten aanwezig in Vlaamse instellingen. Voorlopig gaat het hoofdzakelijk om titels uit de jaren 1830-1950, de periode die vanuit conserveringsoogpunt cruciaal is.

Abraham wordt een belangrijk onderzoeksinstrument, waarin je met een eenvoudige zoekopdracht te weten komt in welke instelling(en) een bepaalde krant zich bevindt en op welke drager (papier, microvorm, digitaal). Ongetwijfeld zal hij ook zijn nut bewijzen bij onderzoek rond de pers.

Verder zal hij een handig en onmisbaar beleidsinstrument zijn voor instellingen en diverse overheden. Het is duidelijk welke instellingen bezig zijn met het verfilmen/digitaliseren van kranten. Op basis daarvan kunnen afspraken worden gemaakt voor toekomstige microverfilmings- en digitaliseringsprojecten, en voor het vormen, het aanvullen en de mobiliteit van collecties. Abraham zal een prima basis vormen voor samenwerkingsprojecten op lokaal, regionaal en nationaal vlak.

Abraham werd om te beginnen gevuld met kranteninformatie van één grote instelling uit elke Vlaamse provincie. Sindsdien wordt hij uitgebreid met gegevens van andere Vlaamse instellingen.

De beschreven kranten worden ook inhoudelijk ontsloten. Er wordt aangeduid om welk type krant het gaat (vakbladen, vakbondspers, sportbladen bijvoorbeeld) en, indien mogelijk, welke strekking een krant vertegenwoordigt (katholieke pers, liberale pers, socialistische pers bijvoorbeeld). Daarnaast worden de kranten geografisch toegelicht, door aan te geven voor welke stad en/of streek ze bestemd waren - een krant wordt immers niet per se uitgegeven in de stad of streek waarnaar zij zich richt. Door de inhoudelijke en geografische ontsluiting wordt de waarde van Abraham beduidend vergroot: de databank kan veel doelgerichter worden doorzocht.

Voor de manier waarop de kranten in Abraham worden ingevoerd, werd de voorkeur gegeven aan het zogenaamde STCV-model (dat is de wijze waarop de gegevens in de Short Title Catalogus Vlaanderen worden ingevoerd). Wat zijn mogelijkheden betreft, komt het STCV-model tegemoet aan de vereisten die bij het begin van het project werden geformuleerd op het vlak van vormgeving, invoer van catalografische gegevens en systeem. De Universiteit Antwerpen, de technische partner in het project, creëerde de databank binnen Brocade.

Abraham is online raadpleegbaar .

Verslag door Martine De Reu

Zoals zoveel instellingen in binnen- en buitenland kan men ook in Vlaanderen niet anders dan vaststellen dat kranten zeer vergankelijke materie zijn. Vanuit deze vaststelling zijn in Vlaanderen reeds diverse lokale projecten opgestart, zoals het Geheugen van Ieper, de Gescande Oostendse Documenten, het digitale krantenarchief van Aalst.

Diverse jaren geleden werd vanuit de K.B.-Brussel gepoogd om een nationaal project in verband met kranten op te zetten onder de naam Presse Papier. In de loop van 2006 werd dit nationale project opgesplitst in twee pijlers: de Vlaamse partners zouden een online krantendatabank (Abraham) realiseren, terwijl de K.B.-Brussel en het SOMA nationale kranten en oorlogskranten zouden digitaliseren.
In september 2007 vatte in Antwerpen een tweejarig project aan dat tot doel had om een databank te ontwerpen betreffende de Belgische kranten. In deze databank worden alle Belgische kranten gepreserveerd in Vlaanderen opgenomen, ongeacht hun drager: papier, microvorm, digitale vorm. Vanaf 1 oktober 2009 wordt het project opgenomen in de werking van de Vlaamse Erfgoedbibliotheek, waar men er nog tot eind 2010 zal aan werken.

Momenteel is de databank reeds raadpleegbaar op http://www.abraham-online.be. In de databank vinden we Belgische kranten (maar ook deze uitgegeven in Belgisch Congo) uit de periode 1830-1950. De criteria waaraan de kranten moeten beantwoorden om opgenomen te worden, vinden we op de website van Abraham. Aan te stippen valt dat ook lidmaatschapsbladen (van vakbonden, ziekenfondsen enz.) opgenomen zijn.

De databank werd ontwikkeld door het Brocade-team van de Universiteit Antwerpen en bevat drie zoekinterfaces: “snelzoeken” met een op Google geïnspireerd zoekscherm, “eenvoudig zoeken” en “geavanceerd zoeken”. Per krant worden de volgende gegevens opgenomen (voor zover beschikbaar): titel van de betreffende krant, titel van de voorgangers, titel van de opvolgers, periode van verschijnen, geografische doelgroep, ideologische doelgroep, diverse bewaarplaatsen van de krant op papier, op microfilm of digitaal. Per bewaarplaats wordt aangegeven welke jaargangen geheel of gedeeltelijk aanwezig zijn. Indien een zoekterm vrij veel hits oplevert (bv. bij het invoeren van Dendermonde voor alle velden), wordt een bijkomend frame geleverd waardoor je het zoekresultaat kan verfijnen op basis van bewaarinstelling, taal, jaar en drager. In sommige gevallen (bv. bij het digitale krantenarchief van Aalst) kan je automatisch doorklikken naar de digitale versie van de krant.

Op 1 september 2009 bevatte de databank Abraham reeds 3530 titels. Er is reeds een behoorlijke dekkingsgraad: van vrijwel alle regio’s zijn reeds kranten opgenomen en uit vrijwel alle regio’s zijn bewaarplaatsen opgenomen. Dat de databank voor historisch onderzoek belangrijk is, lijdt geen twijfel. De databank zal evenwel ook grote diensten bewijzen wanneer keuzes gemaakt moeten worden voor de duurzame bewaring van kranten via grote ontzuringsprogramma’s, of eerder via de bewaring op microfilm of digitaal. De bewaring van het krantenerfgoed is immers een probleem dat de middelen van elke bewaarinstelling overstijgt en enkel samenwerking kan ertoe leiden dat ook onze achterkleinkinderen nog de eerste jaargangen van “De Vooruit”, “Het Volk” of “De Strijd” kunnen lezen.

Waarom lid van de VVBAD worden?

  • Deel zijn van het netwerk van experten en collega's
  • Mee de belangen van de informatiesector behartigen
  • Korting krijgen op de activiteiten van de VVBAD
  • Toegang krijgen tot vakinformatie
  • Participeren in de verenigingsbesturen
Word lid
© Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek, Archief & Documentatie vzw
Statiestraat 179 | B-2600 Berchem (Antwerpen)
Tel: (+32) 03 281 44 57 | email: vvbad@vvbad.be