Abstract

Bibliotheken gebruiken al jarenlang metadata om het bezit van hun collecties te ontsluiten en daarvoor zijn specifieke standaarden ontwikkeld (MARC, Dublin Core  enz.  ). Voor digitale onderwijscontent is echter bijkomende onderwijsspecifieke en technische informatie vereist. Een internationale standaard hiervoor zijn de IEEE-LOM metadata voor leerobjecten. Zij worden door verschillende beheerders van leerobject-repositories over heel de wereld gebruikt voor de ontsluiting van digitale leerobjecten. Zij bevatten elementen die zowel de bedrijfsmatige, organisatorische, als de technische en de inhoudelijke aspecten van leerobjecten beschrijven. De IEEE-LOM metadatastandaard dient ook een specifieke invulling te krijgen voor de Vlaamse situatie. Door aan te sluiten bij een internationaal aanvaarde standaard beogen we een zo sterk mogelijke interoperabiliteit met buitenlandse onderwijsrepositories. Anderzijds zal een Vlaams applicatieprofiel, zoals het is ontwikkeld in Pubelo, het mogelijk maken dat verschillende repositories van leerobjecten  een zo groot mogelijke interoperabiliteit vertonen zowel onderling als in relatie tot verschillende elektronische leerplatformen.

Niet onbelangrijk is de vraag: wie gaat die metadata toekennen op een coherente en een consistente manier? Auteur, bibliothecaris, uitgever?  Ervaringen, o.a. in het Nederlandse EduExchange project voor het BVE hebben aangetoond dat dit een ware Sisyphusarbeid is, die het totstandkomen van de zo noodzakelijke ruime verzamelingen van leerobjecten erg vertraagt en niet per se kwalitatief verbetert. Binnen Pubelo hebben we ook onderzocht hoe die metadata automatisch kunnen afgeleid worden uit de leerobjecten zelf of uit de manier waarop en door wie zij worden opgeslagen in de database van leerobjecten. Het doel is uiteindelijk om op een flexibele manier dynamische samenstelling van leerobjecten te faciliteren.

Binnen het project zijn ook een aantal cases uitgewerkt die de mogelijkheid exploreren om vanuit diverse elo's via het pubelo-applicatieprofiel te zoeken in een wereldwijd netwerk van repositories van leerobjecten.

Verslag door Dirk Desaever

Voor een halfgevulde zaal maakten Chris Peeters van de Katholieke Hogeschool Mechelen en Daniël Duseuil van Arteveldehogeschool, een balans op van het Pubelo-project. Pubelo wordt gefinancierd vanuit het Tetra-fonds van het Instituut voor Wetenschap en Technologie IWT, en heeft tot doel het digitaal publiceren in een elektronische leeromgeving te bevorderen. De projectpartners - de Katholieke Hogeschool Mechelen, Arteveldehogeschool, de Universiteit Leuven, enkele Vlaamse educatieve uitgevers en producenten van elektronische leefomgevingen - beogen om via technologisch en economisch onderzoek, de aanmaak en het delen van elektronische leerobjecten te verbeteren. 
Er rijzen nu voornamelijk nog problemen bij de creatie, de uitwisseling, het afspelen en het traceren van leerobjecten.
De projectpartners onderzochten welke bestaande internationale leertechnologiestandaarden oplossingen kunnen bieden: IMS content packaging voor het verpakken van leerobjecten, IEEE LOM voor metadatering, ADL Scorm voor het afspelen en traceren van objecten, IMS QTI voor de uitwisseling... Dit zijn geen echte officieel erkende standaarden zoals ISO of ANSI, maar eerder sets van specificaties. De combinatie van verschillende specificaties levert een referentiemodel op. De specifieke invulling van een specificatie naar een gebruikersgroep heet een applicatieprofiel. De bedoeling van de standaardisatie is te komen tot een reeks van afspraken en technieken die de realisatie van het e-leren ondersteunen en faciliteren. Daniel Duseuil verzekerde ons echter dat standaardisatie niet vanzelfsprekend is, er is heel wat druk van de gebruikers voor nodig. Maar het loont de moeite: standaardisatie zorgt er immers voor dat elektronische leerobjecten hergebruikbaar, beheersbaar, betaalbaar, toegankelijk en duurzaam worden.

Een van de actieterreinen van Pubelo is, zoals gezegd, de metadatering. Chris Peeters gaf ons, enigszins aangevuurd door een stipte zaalvoorzitter, inzicht in hoe de projectgroep de internationale norm IEEE-LOM/SCORM vertaalde naar de specifieke Vlaamse context. De projectgroep selecteerde hieruit een aantal velden voor een basisschema. Steeds werd kritisch gekeken naar de haalbaarheid, of het bijvoorbeeld mogelijk is om alle voorziene velden in te vullen, ook onder druk van een stijgend aantal leerobjecten.

Er deed zich een uitgelezen kans voor om het theoretische model te toetsen aan de praktijk. De Vlaamse overheid besloot dit jaar om 3500 elektronische taalpakketten van BIS online beschikbaar te stellen voor een breder publiek.

De basisprincipes voor de metadatering zijn:

• modulariteit: gebruik en hergebruik van modulaire blokken;
• uitbreidbaarheid: bv. het klasseren van open content;
• verfijning;
• meertaligheid.

Tot de toekomstige opdrachten rekent de projectgroep de verdere ontwikkeling van applicatieprofielen voor specifieke groepen en doeleinden.

Tot slot kregen de toehoorders een demo te zien van o.m. de plug-in Reload. 
Met een gebruiksvriendelijke interface is het mogelijk naar SCORM-pakketten te zoeken door bijvoorbeeldhet type leerobject of een trefwoord in te geven

Meer informatie op de website van de vvbad (www.vvbad.be) of de website van Pubelo (http://www.pubelo.be)

Dirk Desaever, Plantijnhogeschool