Abstract

In wetenschappelijke bibliotheken zijn datamanagement, onderzoeksdata en de rol van de bibliotheek als partner van onderzoek momenteel hot topics. De verhalen die daarover worden verteld vertolken de wens van bibliotheken overal ter wereld om meer centraal binnen het wetenschappelijk onderzoek te staan. Is de wens de vader van de gedachte? En wat speelt er zich allemaal af in de praktijk?

Deze presentatie wil de ontwikkelingen schetsen binnen een relatief nieuw onderzoeksgebied waarin de rol van wetenschappelijke bibliotheken en archieven vanaf het begin een duidelijk onderwerp van gesprek vormde. En in kaart brengen hoe deze partijen hierop een antwoord trachten te formuleren.

‘Digital Humanities’ werd vroeger ook wel ‘humanities computing’ genoemd. Het slaat op onderzoek, onderwijs en de ontwikkeling van tools binnen de Humane Wetenschappen waarbij volop de toegenomen technische mogelijkheden en zelfs methodologie binnen de computerwetenschappen en het internet worden benut om nieuwe onderzoeksvragen te stellen waarop nieuwe antwoorden kunnen worden gegeven.

Exacte wetenschappers hebben een laboratorium nodig om goed te kunnen functioneren. Traditioneel beschouwen ‘humanities scholars’ vaak de bibliotheek als *hun* laboratorium. Maar wat gebeurt er als dat laboratorium door de toenemende digitalisering van de onderzoeksobjecten steeds virtueler wordt? Waar blijft de bibliotheek dan? En waar de gebruikers? Wegen de expertises en vaardigheden die bibliothecarissen bezitten, en de uitgangspunten en waarden van de bibliotheek net zo zwaar door als de fysieke collecties en de fysieke publieke ruimte? Of zijn er nieuwe gebieden waarbinnen bibliotheken zich kunnen en moeten ontwikkelen willen zij relevant blijven. En ook nog: bieden bibliotheken een vorm van structuur waarbij dat nieuwe vakgebied in al haar speelse experimenteerlust op kan terug vallen eenmaal projectgelden opdrogen en nieuwe onderzoekspremissen dienen uitgetest?

Dat dit alles een essentiële impact heeft op de toekomstige positionering van wetenschappelijke bibliotheken lijkt duidelijk. Het is buitengewoon interessant om te zien dat zij als antwoord hierop nieuwe zaken beginnen te ontwikkelen en bepaalde diensten meer gaan benadrukken ten kosten van andere, meer traditionele bibliotheektaken. Deze ontwikkeling wordt besproken adhv (internationale) voorbeelden uit de praktijk.

Naast een schets van deze algemene problematiek worden vervolgens kort enkele concrete projecten besproken die momenteel op stapel staan in Vlaanderen:

1. het concept van het Library Lab van de nieuwe Faculteitsbibliotheek Letteren en Wijsbegeerte UGent – fase 2 (begin 2014);
2. de werking en opzet van het Ghent Centre for Digital Humanities (GCDH) en de organisatie van het eerste THATCamp in België (28 mei 2013);
3. en het DARIAH-BE project van UGent, KULeuven en de UA (2014-2016).